Ο Ολλανδος ΥΠΕΞ Bert Koenders για την ΕΕ, το μεταναστευτικο & την θεση της Ελλαδας στη Schengen.

Από το Νίκο Κουλούσιο (Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου Ολλανδίας)

Στο περιθώριο της άτυπης συνάντησης ΥΠΕΞ κρατών μελών ΕΕ (γνωστής και ως Gymnich), η οποία πραγματοποιήθηκε στο Άμστερνταμ 5-6 Φεβρουαρίου, ο Ολλανδός ΥΠΕΞ και προεδρεύων του Συμβουλίου της ΕΕ για το πρώτο εξάμηνο 2016 αντάλλαξε απόψεις με δημοσιογράφους της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου. Στην δίωρη αυτή συνάντηση ο Ολλανδός ΥΠΕΞ υπήρξε ιδιαιτέρως αποκαλυπτικός, αν και προσεκτικός στην διατύπωση, για το ενδεχόμενο να επιβληθούν συνοριακοί έλεγχοι στα σύνορα της Ελλάδας με τα κρατη-μελη της ΕΕ, κάτι που η δημοσιογραφική πένα συνηθίζει να αποκαλεί «έξοδο της Ελλάδας από την Συνθήκη Schengen». Σημειώνεται ότι εντός της εβδομάδας αναμένονται σχετικές εξελίξεις στις Βρυξέλλες.

Προτεραιότητες Ολλανδικής Προεδρίας

Παρουσιάζοντας εν συντομία τις προτεραιότητες της Ολλανδίας ως προεδρεύουσας χώρας της ΕΕ για το πρώτο εξάμηνο του 2016 υπό το τρίπτυχο τόνωση της οικονομίας, ενίσχυσης της ασφάλειας-αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, προσφυγικό, η συζήτηση μονοπωλήθηκε από το προσφυγικό, τις προοπτικές εξέλιξής του, τις συνέπειες για την Ένωση και τις πρωτοβουλίες που αναμένεται να λάβει η Ολλανδική Προεδρία. Η ΕΕ, ανέφερε, οφείλει να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε τρία επίπεδα (α) δράση στην «πηγή του προβλήματος», τον πόλεμο στη Συρία, (β) συνεργασία με τρίτες χώρες και ιδιαίτερα την Τουρκία, (γ) προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Στο τρίτο αυτό πεδίο βαρύνοντα ρόλο έχουν οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασύλου (EASO-European Asylum Support Office) και η Frontex.

Η Θέση της Ελλάδας στην Schengen.

Η διαφύλαξη της Συνθήκης Schengen είναι προτεραιότητα για την Ολλανδία, και δεδομένων των πρωτόγνωρων μεταναστευτικών ροών, αυτό μπορεί να γίνει κυρίως μέσω της τήρησης των σωστών διαδικασιών ελέγχου και χορήγησης ασύλου. Σε ερώτηση για το ενδεχόμενο παράτασης των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων, ο Κούντερς υπεραμύνθηκε του δικαιώματος των κρατών-μελών της Συνθήκης Schengen να επιβάλλουν συνοριακούς ελέγχους στα σύνορά τους σε εξαιρετικές περιπτώσεις, υπό ειδικές συνθήκες και για συγκεκριμένη διάρκεια. Απέφυγε να εικάσει οτιδήποτε έχει να κάνει με έξοδο χώρας-μέλους από την Σένγκεν – χωρίς όμως και να αποκλείσει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο: «Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να κάνω εικασίες και να δημιουργήσω εντυπώσεις για έξοδο της Ελλάδας από τη Συνθήκη. Είναι επιτακτική η ανάγκη να στηρίξουμε την Ελλάδα στην προάσπιση των εξωτερικών συνόρων της» σημείωσε κλείνοντας ο Κούντερς. Υπογράμμισε την ανάγκη, όχι μόνο να λαμβάνονται αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και να τηρούνται οι κοινές αποφάσεις στο ακέραιο και χωρίς καθυστερήσεις από όλες τις πλευρές. Και έκανε περισσότερο από σαφές ότι είναι απαραίτητο να στηριχθεί η Ελλάδα, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στς υποχρεώσεις της, χωρίς να δέχεται κάθε τόσο πυρά από εταίρους.

Η ΕΕ απέναντι σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Ρώτησα τον υπουργό αν η κυρίαρχη άποψη αυτή τη στιγμή στην Ολλανδία, στο πλαίσιο αντιμετώπισης του προσφυγικού προβλήματος, είναι η χώρα να δεχθεί όσο λιγότερους πρόσφυγες γίνεται, δηλαδή να γίνουν προσπάθειες να περιοριστούν οι προσφυγικές ροές στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στα σύνορα, για να μην φτάσουν στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η απάντηση υπήρξε κατηγορηματική: «Δεν έχω πει ποτέ κάτι τέτοιο. Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Αυτό που χρειάζεται είναι μια δίκαιη κατανομή των προσφύγων στις χώρες-μέλη της ΕΕ και είναι προφανές ότι η κατανομή μέχρι στιγμής δεν ήταν δίκαιη. Κάποιες χώρες δέχθηκαν πάρα πολλούς πρόσφυγες κι άλλες όχι. Εδώ απαιτείται περισσότερη αλληλεγγύη. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία περί τούτου.»

Ερωτηθείς σχετικά με μία άλλη πρόταση που έχει διατυπωθεί και πάλι στο πλαίσιο αντιμετώπισης του προσφυγικού ο Ολλανδός ΥΠΕΞ σχολίασε: «Ο φράχτης που προτείνουν η Αυστρία και η Ουγγαρία να υψωθεί ανάμεσα στα σύνορα Ελλάδας, Σκοπίων και Βουλγαρίας δεν συζητήθηκε καν στη συνάντηση των υπουργών εξωτερικών που έγινε νωρίτερα το πρωί».

Το σχέδιο Samsom

Σε άλλο σημείο της συζήτησης, απευθύναμε ερώτημα στο Ολλανδό ΥΠΕΞ για το σχέδιο που υπέβαλε πρόσφατα στην Ολλανδική κυβέρνηση ο αρχηγός των Εργατικών (κόμμα του κυβερνητικού συνασπισμού) Diederick Samsom, σύμφωνα με το οποίο, τα μέλη της ΕΕ θα δεσμεύονται να δέχονται 250,000 πρόσφυγες το χρόνο στις χώρες τους, ενώ η Τουρκία θα κρατά τους υπόλοιπους στο έδαφός της ώστε να μην κάνουν το επικίνδυνο πέρασμα στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης. Ο Ολλανδός ΥΠΕΞ κρατώντας σαφείς αποστάσεις από το σχέδιο αυτό, το οποίο όπως είπε απευθύνεται κυρίως στο Ολλανδικό ακροατήριο, επεδίωξε να το υποβαθμίσει, σημειώνοντας ότι παράμετροί του ήδη συζητούνται εντός ΕΕ. Ως παράδειγμα ανέφερε την Τουρκία και το σχέδιο δράσης που έχει συμφωνήσει με την ΕΕ για την διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος, μια συμφωνία που κατά τον Κούντερς επιδιώκει να δώσει τέλος στο «δηλητηριώδες και επικίνδυνο λαθρεμπόριο ανθρώπινων ψυχών», ασκώντας εμμέσως κριτική στις κακές επιδόσεις της Τουρκίας στον τομέα αυτό.

Το σχέδιο του Σαμσόμ περιλαμβάνει και πρόταση για δημιουργία πυρήνα στενότερης συνεργασίας συγκεκριμένων κρατών-μελών ΕΕ (Αυστρία, Γερμανία και Σουηδία, μεταξύ άλλων) με στόχο την αναχαίτιση των προσφυγικών εισροών που φτάνουν στην Ευρώπη. Ο κ. Κούντερς σχολίασε πως είναι «θεμιτό να συζητούν οι χώρες μεταξύ τους και να προσπαθούν να επηρεάσουν αποφάσεις μέσα στο πλαίσιο της ΕΕ, όμως η τελική προσέγγιση δεν μπορεί παρά να είναι Ευρωπαϊκή. Οι πολιτικές πρέπει να συναποφασίζονται από το σύνολο των χωρών-μελών και η Σένγκεν πρέπει να παραμείνει ως έχει.» Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι προηγουμένως, αναφερόμενος στην έννοια της εσωτερικής συνοχής σε σχέση με την κοινή πολιτική στο προσφυγικό, σημείωσε πως «το λογιστικό κόστος της κοινής προσέγγισης των 28 χωρών-μελών είναι σαφώς πιο υψηλό από το να κάνεις την ίδια δουλειά με 12 ή 6 χώρες-μέλη.»

Ο ρόλος της Τουρκίας

Ερωτώμενος αν πρέπει να γίνουν hot-spots στην Τουρκία, δεδομένου ότι το δουλεμπόριο ξεκινά από τα Τουρκικά παράλια, ο υπουργός είπε ότι προέχει να γίνουν τα hot-spots σε Ελλάδα και Ιταλία, όπως ορίζουν τα συμφωνηθέντα και πρόσθεσε ότι «αυτό πρέπει να γίνει σε συνεργασία με την Frontex και την EASO, όπως ακριβώς κάνουμε στην Ελλάδα, με την ομάδα φύλαξης των συνόρων που παρέχουμε στην Ελληνική κυβέρνηση, κάτι το οποίο συζήτησαμε σήμερα το πρωί και με τον Έλληνα ΥΠΕΞ Κοτζιά». Επανερχόμενος στην συμφωνία με την Άγκυρα, το σκεπτικό, ανέφερε, είναι πως οι πρόσφυγες θα παραμείνουν στην Τουρκία. «Αντιλαμβάνομαι», πρόσθεσε, «πως η χώρα έχει δεχθεί πάνω από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες μέχρι τώρα, αλλά οφείλουν κι εκείνοι να αντιληφθούν πως, όπως κι εμείς, πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες διεθνούς δικαίου.»

Ο Ολλανδός ΥΠΕΞ

Ο Μπέρτ Κούντερς ανήκει στο Εργατικό Κόμμα (PvdA). Έχει διατελέσει υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου για θέματα ανάπτυξης στον 4^ο κατά σειρά κυβερνητικό συνασπισμό του Χριστιανοδημοκράτη Μπαλκενέντε, ενώ έχει υπηρετήσει σε σημαντικά πόστα στα Ηνωμένα Έθνη. Υποστηρίζει ενθέρμως την υποψηφιότητα της Ολλανδίας για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, την οποία διεκδικεί με αξιώσεις, δεδομένου ότι η Ολλανδία συμμετέχει σε ειρηνευτικές δυνάμεις του Οργανισμού, συμβάλλει ενεργά στον πόλεμο κατά του ISIS στη Συρία και συμβάλλει εμπράκτως σε δράσεις για την σταθερότητα στο Ιράκ.

Ως κλασικός Ολλανδός ρεαλιστής, είναι υπέρμαχος της πράξης έναντι των λόγων και γι αυτό δεν μασάει τα λόγια του για τον ρόλο της Τουρκίας στο προσφυγικό, την σημασία της εφαρμογής των αποφάσεων της ΕΕ για την διαχείριση των ροών, αλλά και τις υποχρεώσεις της Ελλάδας στο πεδίο της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Υπό το πρίσμα του Προεδρεύοντος του Συμβουλίου της ΕΕ για το πρώτο εξάμηνο του 2016 και δεδομένων των πολλαπλών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ένωση, επιλέγει την ρητορική των ίσων αποστάσεων μεταξύ όσων επιδιώκουν την ομοσπονδοποίηση της ΕΕ ως φάρμακο διάσωσης του κύρους και της αξιοπιστίας της και όσων επιχειρηματολογούν υπέρ της επιστροφής αρμοδιοτήτων στις εθνικές κυβερνήσεις και κοινοβούλια, χάριν αποτελεσματικότητας.